در جست و جوي غار راز آلود كهف

زير عنوان:غارهاي زيادي در دنيا به نام غار اصحاب كهف مشهور هستند ولي تحقيقات باستان شناسي براي كشف غار كهف واقعي همچنان ادامه دارد.
 

داستان اصحاب كهف را كه حتما به ياد داريد . اين ماجراي شگفت انگيز ميان تمام اديان آسماني داستاني مشهور به حساب مي آيد ؛ قصه عجيب گروهي از مومناني كه از ظلم و جور حاكم آن زمان به غاري گريختند و به اذن خداوند براي در امان ماندن از گزند سربازان حكومتي به خوابي 300 ساله فرو رفتند. آنها پس از بيداري و بعد از اينكه از ماجرايي كه بر سرشان گذشته بود، باخبر شدند دوباره به غار برگشتند و از خدا طلب مرگ كردند . البته خدا هم دعايشان را مستجاب كرد و آنها در همان غار از دنيا رفتند و مكان غار كهف براي هميشه ناشناخته باقي ماند. امروز بعد از هزاران سال هنوز اين سوال مطرح است كه مكان واقعي غار اصحاب كهف كجاست . اگر چه در نقاط مختلف دنيا چندين غار وجود دارد كه گفته مي شود غار كهف هستند ولي تا به حال در مورد هيچ كدامشان اطمينان حاصل نشده است .
اصحاب كهف به نام ديگري هم مشهور هستند: اصحاب رقيم . رقيم در عربي به معني سنگ نوشته است و براي اين به آنها اصحاب رقيم هم مي گويند كه معروف است پس از اتفاق عجيبي كه برايشان افتاد، پادشاه آن زمان دستور داد و در كنار غار روي سنگي داستان شگفت انگيز اصحاب كهف را حكاكي كنند تا آيندگان هم از اين داستان مطلع شوند. بعضي ها هم معتقدند كه رقيم نام شهر اصحاب كهف بوده وعده اي هم رقيم را نام كوهي مي دانند كه غار در آن بوده اما در برخي از روايات آمده است كه اصحاب رقيم سه نفر بودند كه از ترس توفان به غاري پناه بردند و بعد از مدتي سنگي به خاطر بادهاي شديد در غار مسدود كرد و آنها براي هميشه همان جا باقي ماندند. آمدن نام رقيم در كنار نام اصحاب كهف باعث شده تا در كنار بسياري از مكان هايي كه به آنها مرتبط شده ، مسجد ، روستا يا كوهي به نام رقيم وجود داشته باشد.

هيچ كدام قطعي نيست
 

پيدا كردن اين غار براي مردم جهان به خصوص مسلمانان آن قدر با اهميت استكه تا به حال غارهاي مختلفي به عنوان غار كهف در دنيا مطرح شده است و تحقيق در اين باره همچنان ادامه دارد . با توجه به اين كه مي گويند اصحاب كهف در روم شرقي يا همان امپراتوري بيزانس زندگي مي كردند ، تمام جويندگان غار براي جست و جو به اين منطقه باستاني مي روند. اگر چه حتي پيدا كردن و دانستن مكان دقيق غار نمي تواند در اصل داستان و پيشينه تاريخي آن تاثيري داشته باشد ولي مردم مشتاق به ديدن مكاني هستد كه اصحاب كهف 300 سال را در آنجا گذراندند و در همان مكان نيز از دنيا رفتند. تا به حال از چند مكان نام برده شده است . اين غارها به اين ترتيب است: غار افيسوس در تركيه ، غار رجيب در اردن، غار قاسيون در دمشق ، غار نخجوان در آذربايجان ، غار گرانادا در اسپانيا و غار اسكانديناوي در شمال اروپا . به هر حال ، ميان احتمالاتي كه در اين زمينه وجود دارد كهف افيسوس و كهف رجيب مشهورتر است .

كهف افيسوس
 

در 73 كيلومتري از مير ـ شهري در تركيه ـ ويرانه هاي روستايي تاريخي به نام افيسوس به چشم مي خورد كه به نام تارسوس نيز شناخته مي شود و ميان مردم منطقه ، به هفت خفتگان كهف افيسوس مشهور است . البته تعداد آنها در روايات مختلف از سه تا هفت نفر متغير است محل دقيق ويرانه هاي افيسوس در كنار روستاي اياسلوك و در دامنه كوه هاي ينا يراغ بوده كه گفته مي شود غار كهف نيز در همين كوه است . همچنين در اين غار بزرگ حدود 100 قبر پيدا شده كه صاحبانشان مشخص نيستند ولي داراي قدمت زيادي هستند . ميان استخوان هاي پيدا شده اسكلت يك سگ نيز قابل شناسايي است .در مورد اين غار برخي شواهد موجودند كه با آيات قرآن مطابقت دارند در برخي هم برخلاف نشان هايي هستند كه در قرآن آورده است . براي مثال در نزديكي اين غار هيچ مسجد يا عبادتگاهي نيست در حالي كه در قرآن آمده است: «در آن نزديكي مسجدي ساخته شد و همچنين آمده كه جهت غار طوري بوده كه خورشيد از سمت راستشان طلوع مي كرده و هنگام غروب سمت چپشان بوده است.» و اين موضوع نشانگر اين است كه ورودي غار در قسمت جنوبي بوده است، در حالي كه ورودي غار افيسوس در شمال است . اما هيچ كس هنوز نمي داند كه منظور از اين شمالي و جنوبي بودن در هنگام داخل شدن است يا هنگام خارج شدن از غار و بنابراين هيچ كسي نمي تواند اين موضوع را كه غار همان غار كهف است يا خير تأييد يا رد كند.

كهف گرانادا
 

ميان كشورهايي كه ادعا مي كنند غار كهف در كوه هاي كشورشان قرار دارد نام اسپانيا نيز ديده مي شود كه در روزگاران بسيار دور يكي از بزرگ ترين مقر هاي مسلمانان بوده است . گرانادا نام شهري باستاني در اسپانياست . اين شهر در گذشته و توسط ملل مسلمان ، غرناطه ناميده مي شد و پايتخت اسلام در اندلس بود كه به خاطر زيبايي فراوانش به عروس اندلس مشهور بود. البته بعدها مسلمانان اين شهر پس از جنگي سخت جاي خود را به مسيحيان دادند. در نزديكي گرانادا روستايي به نام لوشه وجود دارد كه هنوز تعداد زيادي مسلمان در آنجا زندگي مي كنند و باستان شناسان توانسته اند در آن نزديكي غاري پيدا كنند كه در آن چند جسد انسان و يك سگ دفن شده بود و به خاطر شباهتشان به داستان اصحاب كهف مردم آنجا آن را غار كهف و اين اجساد را اصحاب كهف مي دانند. در كنار اين غار ، شهري كوچك و قديمي به نام دقيوس هست كه در آن ، مسجد و قصري نيز وجود دارند كه به نام رقيم مشهورند. همان طور كه گفته شد رقيم نام مكاني است كه به اصحاب كهف نسبت داده شده و در واقع نام اين مسجد يكي از بزرگ ترين دلايلي است كه اين غار را غار كهف مي دانند.

كهف رجيب
 

اين غار در نزديكي روستاي رقيم در امان پايتخت اردن قرار دارد كه از اوايل قرن دوم ميلادي رومي ها بر آن حكومت مي كردند و در آن زمان به نام شهر پيترا بوده است . در كنار آن غار ، مسجدي قديمي وجود دارد. در سال 1953 شخصي به نام برادر زيبيان ـ محقق و باستان شناس ـ اعلام كرد غاري كه ميان كوه هاي امان قرار دارد به طور حتم غار اصحاب كهف است كه در كنارش مسجدي بسيار قديمي و كوچك هم قرار دارد . اما مدارك او به حدي نبود كه بتواند ادعاي او را اثبات كند . قبلا هم اين غار و همچنين مسجد يك راه ارتباطي به شهر داشتند كه بسيار متروك و خطرناك بود به طوري كه هيچ كس جرأت رد شدن از آن را نداشت و به همين خاطر ، اين غار كه ورودي آن رو به جنوب بود ، تا سال ها ناشناخته باقي مانده بود اما بعدها راه آن بازسازي و رفت و آمد براي همه ميسر شد. برادر زيبيان در گزارش هاي خود اين طور مي گويد «وقتي ما به ميانه كوه رسيديم با غاري بزرگ روبه رو شديم كه طوري در دل كوه قرار داشت كه هيچ كس به سادگي قادر به پيدا كردن آن نبود. وقتي داخل غار مي رفتيم با كمال تعجب تعدادي قبر پيدا كرديم كه داخل آنها استخوان هاي بسيار قديمي انسان قرار داشت . ورودي غار در طرف جنوب قرار داشت و دو ستون از صخره هاي بزرگ در مقابل در غار ساخته شده بود .ناگهان چشمم به سنگي افتاد كه روي آن به زبان رومي چيزهايي نوشته شده بود ولي در اثر گذشت زمان نوشته هاي آن بسيار ناخوانا شده و در برخي از نقاط به كلي از بين رفته بود. بعد از پايين آمدن از كوه و پيمودن حدود 100 متر به دهكده اي به نام رقيم رسيديم . »
بعدها باستان شناس ديگري به نام رقيق دجاني نيز بعد از تحقيقات كاملي كه راجع به اين غار و گفته هاي زيبيان انجام داد ، اعلام كرد كه طبق شواهد موجود ، اين غار همان غار اصحاب كهف است و در سال 1961 از اين دلايل اين چنين نام برد: يكي به خاطر اينكه ورودي غار رو به جنوب است چون طبق سوره كهف ، آفتاب از راستشان طلوع و در چپشان غروب مي كرد. دوم اينكه همان طور كه در قرآن آمده ، دهكده اي در آن نزديكي وجود داشته و همچنين عبادتگاهي در نزديكي غار . همان طور كه در تاريخ باستان ذكر شده در آغاز قرن پنجم پادشاهي كه بر اين منطقه حكمراني مي كرد تئودسيوس بود و در غار نيز تعدادي سكه پيدا شده بود. همين طور در قرآن از اصحاب كهف ، رجيم نيز نام برده شده و رجيم مي تواند نام دهكده رقيم باشد كه به مرور زمان به اين نام شناخته شده است . اين دهكده در هفت كيلومتري جنوب امان واقع شده است . از ديگر مواردي كه او براي نظريه خود ارائه كرد،پيدا شدن استخوان هاي يك سگ ميان ديگر اسكلت هاست. مسجدي كه در اين كوه ساخته شده ، ابتدا يك عبادتگاه كوچك بود كه تنها ده متر طول و ده متر عرض داشت و وقتي بين سال هاي 517 تا 527 معماران شروع به بازسازي آنجا كردند توانستند سكه هاي قرن پنجم را آنجا بيابند و سپس اين مكان را به مسجد مبدل ساختند.به خاطر اينكه ساختار اصلي مسجد هم شكل خود را از دست ندهد ، مسجدي ديگر در همان نزديكي ساخته شد.

كهف نخجوان
 

همچنين در شهر نخجوان يكي از مهم ترين شهرهاي جمهوري آذربايجان بين دو روستاي لندق و نهجير ، غاري است كه اهالي آن نواحي معتقدند غار اصحاب كهف است ، و مردم بسياري با توجه به راه سخت و دشوارش حاضر به پيمودن هزاران پله هستند تا بتوانند از غار كهف ديدن كنند. اين غار در 12 كيلومتري شمال شرق نخجوان قرار دارد . در اين غار هم سنگ نوشته اي قرار دارد كه به دليل قرار گرفتن در معرض برف و باران بسيار ناخواناست و تا به حال هيچ باستان شناس و حتي ماهر ترين خط شناسان دنيا هم موفق به خواندن آن نشده اند. اما بر اساس روايتي كه نسل به نسل در ميان مردم گشته ، اين سنگ نوشته به دستور حاكم نخجوان نوشته شده تا آيندگان از پيشينه تاريخي اين مكان با خبر شوند. نكته جالب توجه اينجاست كه در نزديكي اين كوه نيز مسجدي قديمي وجود دارد . در دهه اخير راه ها و آثار تاريخي اين شهر به كلي بازسازي شده تا بازديد كنندگان بتوانند به راحتي به اين مكان بيايند. همچنين براي سهولت در رفت و آمد بازديد كنندگان در اين راه كوهستاني پله هايي نيز ساخته شده است . اين غار در يكي از دره هاي كوه قرار دارد و ورودي آن رو به جنوب است و به خاطر اين موضوع و مسجدي كه در آنجا وجود دارد مردم آن حوالي با اطمينان مي گويند كه اين غار همان غار كهف است .

حقيقتي راز آلود
 

كهف اسكانديناوي غاري است كه در اسكاندويناوي و شمال اروپا كشف شده است . در اين غار هفت جسد پيدا شده كه با گذشت ساليان هنوز سالم مانده اند و حتي لباس هايشان كهنه يا پاره نبوده و به شكل روميان لباس پوشيده اند و به همين خاطر احتمال داده اند كه آنها همان اصحاب كهف باشند. اما در نزديكي اين غار هيچ مسجد يا صومعه اي قرار ندارد . اما در حال حاضر صحت غارهاي اسكانديناوي و نخجوان به كلي رد شده اند زيرا حتي اگر اصحاب كهف در زمان روميان هم زندگي مي كردند ،دامنه كشور گشايي آنها به اسكانديناوي و آذربايجان نشده بود.

كهف قاسيون
 

غار كهف دمشق در كوه هاي قاسيون در شمال غرب دمشق و در شهر صالحيه قرار دارد و يكي ديگر از مكان هايي است كه گفته مي شود اصحاب كهف در آنجا به خواب رفته اند . اين غار در يكي از كوه هاي سر به فلك كشيده واقع شده و دور تا دور آن را صخره هاي عظيم و بلند در برگرفته است و به خاطر همين صخره هاي بلند ، محل قرار گيري غار مانند دره به نظر مي رسد . در ابتداي ورودي غار تخته سنگ هايي به شكل سكو قرار دارند كه گفته مي شود اصحاب كهف روي اين سكوها به خواب رفته اند. اما نكته اي كه در مورد صحت اين غار شبهه ايجاد مي كند، قرار گيري در ورودي آن به سمت مشرق است ؛ يعني جايي كه آفتاب درست در مقابلش طلوع مي كند، در حالي كه در قرآن آمده آفتاب از راستشان طلوع مي كرده است .در قسمت انتهاي دره و نزديك ترين مكان به شهر ، مسجدي ساخته شده و روي ديوار اصلي آن نوشته اي از جنس مرمر آويزان شده كه مربوط به سال 1190 هجري قمري مي شود و داستان اصحاب كهف و پيشينيه تاريخي غار روي آن حك شده است . همچنين دامنه هاي اين كوه جايي است كه گفته مي شود كشتي نوح پس از توفان در آنجا به گل نشسته است . اما هيچ كدام از اين ادعاها قابل اثبات نيستند.
منبع:همشهري سر نخ،ش 67